مراکز رشد و شتابدهندهها ازطریق ارائه خدمات ویژه به شرکتهای در حال رشد، به آنها کمک میکنند تا کسبوکار خود را گسترش دهند و به سودآوری بیشتری دست یابند. مراکز رشد و شتابدهندهها، با ارائه ایدههای مناسب و یا کمک به تکمیل ایدههای خود صاحبان مشاغل و کسب‌و‌کارها ، آنها را برای رسیدن به اهداف خود همراهی میکنند.
مرکز رشد (Incubator)
انکوباتور، دستگاهی است که فضایی تقریبا طبیعی برای رشد و نمو نوزاد یا تخم حیوانات در لابراتورها ایجاد میکند.
با توجه به همین موضوع در فضای کسب‌وکاری، این سازمان‌ها به تیم‌هایی که هنوز ساختار مشخصی ندارند و نمی‌توانند هزینه‌هایی مثل تامین فضای کار را تامین کنند از این امکانات استفاده میکنند.
مراکز رشد در ایران بیشتر توسط سازمانهای دولتی و دانشگاهی تاسیس و مدیریت می‌شود و هر مرکز خط مشی و ساختار خودش را دارد.
مراکز رشد از ابتدای مسیر فعالیت کارآفرینان با آنها همکاری میکنند و تا زمان شکل گیری کسبوکار با آنها همراه هستند.
هر تیم کاری، حدود ۱.۵ سال فرصت دارد تا از امکانات مرکز رشد استفاده کرده و کسبوکار خود را توسعه دهد.
مرکز رشد یک سازمان غیرانتفاعی محسوب می‌شود و در ازای خدمات خود، سهم دریافت نمی‌کند. مرکز رشد در نحوه عملکرد کسب‌و‌کارها دخالت نمی‌کند و صرفا با فراهم آوردن امکانات مختلف مانند تامین فضا و… سعی در رشد کسبوکار استارتاپ‌ها دارد.
مراکز رشد، خدمات متعددی را به شرکت‌ها ارائه می‌دهندکه مهم‌ترین آنها عبارت اند از:
- خدمات عمومی
- خدمات اداری و اجرایی مانند وام و تسهیلات دولتی، کمک‌های مالیاتی و…
- خدمات تجهیزاتی و تسهیلاتی مانند تامین فضای اداری، تجهیزات اداری و دفتری، منابع آزمایشگاهی، تجهیزات کارگاهی و…
- خدمات فنی و تخصصی مانند مشاوره مالی و بازاریابی، مشاوره حقوقی و مدیریتی، دوره‌های آموزشی و…
شتاب دهنده (Accelerator)
شتاب دهنده‌ها در یک بازه زمانی کوتاه مدت 3 الی 6 ماهه یک تیم استارتاپی را همراهی میکنند و در این مدت فرآیند شتابدهی آنها را پیاده سازی میکنند و در پایان دوره نیز از تیم جدا می‌شوند و رابطه آنها با تیم در حد سهام‌دار باقی خواهد ماند.
شتابدهندهها با هدف اقتصادی و عمدتاً به صورت شرکتهای خصوصی تأسیس می‌شوند و بنابراین در سهام استارتاپ‌هایی که جذب میکنند، سهیم می‌شوند. همچنین شتابدهنده در عملکرد استارتاپ‌ها وارد می‌شود و با بکارگیری مکانیزم‌های مختلف فرآیند رشد کسب و کار را شتاب می‌دهد.
تفاوت شتاب دهنده و انکوباتور
انکوباتورها اغلب وابسته به دولت هستند و معمولا سهام نمی‌گیرند و تمرکزشان بر روی پذیرش و ارائه کمک به استارتاپ‌هایی است که در راستای اولویت‌های سیاست تحقیقاتی دولت فعالیت دارند مانند نانوتکنولوژی، پزشکی و سلامتی، صنایع سبز، رفاه اجتماعی و … درمقابل شتابدهندهها توسط شرکتهای خصوصی تامین مالی شده و اداره می‌شوند.
تمرکز شتابدهندهها روی استارتاپ‌هایی است که در حوزه کاری شتابدهندهها فعالیت دارند. به طور مثال استودیو شتابدهی تافردا بر روی 3 حوزه خودرو، گردشگری و فینتک تمرکز دارد.
شتابدهندهها برای این استارتاپ‌ها در ازای دریافت بخشی از سهام آنها، برای یک بازه زمانی محدود مثلا یک بازه ۳ یا ۶ ماهه، خدمات مشاوره‌ای و آموزشی ارائه می‌نماید.
تعداد شتابدهندهها در سال‌های اخیر در کشورهایی مانند آمریکا و همچنین کشورهای اروپایی به سرعت افزایش یافته است. در سال ۲۰۰۵ در آمریکا، شرکت Y Combinator تنها شرکت شتابدهنده بود اما امروزه صدها شرکت شتابدهنده در زمینه های مختلف، بر روی هزاران استارتاپ در آمریکا سرمایه گذاری میکنند که از خروجی‌های موفق چنین برنامه‌هایی می‌توان به شرکتهای بزرگی مانند Dropbox و Twitter اشاره نمود.
شتابدهندهها به دلیل کیفیت بالای مربیان و تیم‌های استارتاپ تحت پوشش و ارزش خالصی که به شرکتهای نوپا می‌افزایند، مورد توجه قرار گرفته اند. بزرگترین ارزش پذیرفته شدن در یک شتابدهنده برای یک کارآفرین، آموزش، مشاوره و تشکیل شبکه‌های ارتباطی گسترده است.
بنابراین اولین تفاوت عمده مراکز رشد با شتابدهنده ها مدت زمان استقرار استارتاپ‌ها در آنها است. از این لحاظ مراکز رشد تغییر پذیر و آزاد هستند یعنی تمرکز مراکز رشد بر رشد سریع یک استارتاپ نیست، بلکه بر روی طول عمر و ارزش استارتاپ تمرکز دارد.
در مقابل، شتابدهندهها بر اساس یک جدول زمانی از پیش تعیین شده ، عمل میکنند. این جدول زمانی می‌‌تواند از چند هفته تا چند ماه و از شرکتی به شرکت دیگر متفاوت باشد. در پایان برنامه یک شتابدهنده، استارتاپ باید توانایی متقاعد کردن سرمایه گذاران برای حمایت و پشتیبانی از ایدههای آنان را کسب کرده باشد. شتابدهندهها بین 3 الی 6 ماه یک تیم استارتاپی را همراهی میکنند اما مراکز رشد تیم‌ها را حداقل یکسال و حداکثر 5 سال همراهی میکنند.
دومین تفاوت یک مرکز رشد با شتابدهنده جنبه مالی آنها است. شتابدهنده معمولا با انگیزه مالی تاسیس می‌شود و بنابراین همیشه در قبال درصدی از سهام یک استارتاپ، فعالیت میکند. در حالی که مراکز رشد سازمان های غیرانتفاعی هستند که در ازای خدمات خود، سهام دریافت نمی‌کنند. مراکز رشد هیچ‌‌گونه سرمایه‌گذاری بر روی استارتاپ را پیشنهاد نمی‌کنند زیرا آنها توسط موسسات یا سازمانهای دولتی تامین مالی شده‌‌اند.
سومین تفاوت مرکز رشد با شتابدهنده نوع خدماتی است که هریک به استارتاپ‌ها ارائه می‌دهند. یک شتابدهنده در جزییات کسبوکار استارتاپ وارد می‌شود و با مجموعه مدیریتی خود و تیم ستادی و منتورها (Mentors) سعی دارد که مسیر رشد کسب‌و‌کارها به چند ماه کاهش دهد ولی مرکز رشد در جزییات کسب‌و‌کارها دخالت چندانی نمی‌کند و صرفا با فراهم آوردن امکانات مختلف مانند تامین فضا و امکانات دیگر سعی دارد تا به رشد استارتاپ کمک کند.
چهارمین تفاوت شتاب دهنده و مرکز رشد، نوع کاربرد آنها است. مراکز رشد بیشتر بر روی استارتاپ‌های محلی که به دنبال رشد سریع نیستند، تمرکز دارند در عوض شتابدهندهها بیشتر بر روی جنبه رقابت تمرکز دارند و معمولا به دنبال استارتاپ‌هایی هستند که قابلیت رشد بسیار سریعی دارند.
نتیجه‌گیری
یک استارتاپ برای راه اندازی، رشد و رسیدن به درآمد، بهتر است که از یک سری برنامه‌ها و افرادی که در این زمینه مهارت دارند، کمک بگیرد. از جمله این کمک کننده‌ها می‌توان به شتابدهندهها و انکوباتورها یا همان مراکز رشد اشاره نمود.
از شتاب دهنده‌ها می‌توان در مراحل اولیه راه‌اندازی کسبوکار و به منظور یادگیری، شبکه سازی و تامین مالی استفاده کرد. از انکوباتورها نیز می‌توان هم در مراحل ابتدایی و در جهت انتخاب مدل کسبوکار و راهبردهای پیشنهادی استفاده کرد.
