هر کسب و کاری برای شروع، نیازمند ارائه تصویری از ایده آن است. اینکه یک ایده چگونه اجرا شود؛ به برنامه‌ریزی دقیقی نیاز دارد که ممکن است مدت‌ها طول بکشد. بوم ناب به ارائه درست، کوتاه و مفیدی از ایده یک کسبوکار در یک برگه می‌پردازد که به درک ایده کسب و کار کمک می‌کند و سبب می‌شود تا شریکان دیگر، دیدگاه شما را بفهمند و به راحتی آن را با یکدیگر به اشتراک بگذارند.
این ابزار مشابه بوم مدل کسب و کار است، با این تفاوت که بوم مدل کسب و کار، با داشتن عناصر کلیدی، کار را پیچیده می‌کند اما بوم ناب با توجه به جزئیات در اوج سادگی، مسیری واضح را روشن می‌کند تا یک کسبوکار ایجاد شود.
حال بوم ناب چیست و چگونه می‌تواند به راه‌یابی درستی از مسیر و آینده یک کسبوکار دست پیدا کند؟
منظور از بوم ناب چیست؟
بوم ناب یا Lean Canvas، یکی از ساده‌ترین ابزارهای مدل‌سازی برای کسب و کار است که به عنوان نقشه‌ای تک برگی، الگوی راه‌اندازی یک کسب و کار را نشان می‌دهد. بوم ناب در ابتدا توسط اش موریا و با توجه به الگوی بوم مدل کسب و کار طراحی شد.
طبق گفته اش موریا، بوم ناب، نوعی الگوی برنامه‌ی تجاری است که در یک صفحه طراحی شده و کمک می‌کند تا ایده موردنظر را با گام‌های تعریف شده، تجزیه و تحلیل کنید.
این الگو همزمان با شکل‌گیری یک استارتاپ به منظور مشخص شدن مراحل کار، چالش‌ها، راه‌حل‌ها، روش مارکتینگ و نوع درآمدزایی طراحی می‌شود.
برای چه از بوم ناب استفاده کنیم؟
داشتن نقشه یا یک تصویر کلی از مسیری که در آن قدم می‌گذارید؛ باعث می‌شود در مواجه با چالش‌ها، مشکلات و ریسک‌ها، عملکرد بهتری از خود نشان دهید.
از کسب‌و‌کارهایی که ایجاد می‌شوند، تنها حدود 10 درصد آنها موفقیت را تجربه می‌کنند. ازاین‌رو شروعی طوفانی و حساب‌شده به همراه داشتن کمترین احتمال خطا، شانس استارتاپ را در موفقیت افزایش می‌دهد.
بوم ناب نیز می‌تواند همانند یک نقشه برای کارآفرین در ابتدای راه تعریف می‌شود.
برای هر کارآفرینی مهم است که ایده‌های خود را بر روی کاغذ ثبت کند. چرا که این عمل برای دانستن اهداف و ریسک‌های پروژه اهمیت بالایی دارد و به درک راه‌حل‌های جدید و دستیابی به نتایج مطلوب کمک می‌کند.
در واقع بوم ارزش پیشنهادی و بوم ناب سبب راحت‌تر شدن سازماندهی افکار، درک ایده، شناسایی مشتریان هدف و درک مشکلات آنها را فراهم می‌آورد.
9 پله بوم ناب برای کسب و کارهای نوپا
بوم ناب کمک می‌کند تا کارآفرینان بر روی مسائلی همچون شناسایی مسئله و پیدا کردن راه‌حل‌های مناسب تمرکز کنند.
در واقع کارآفرینان باید از ابزارهایی بهره بگیرند که موجب افزایش سرعت و انعطاف‌پذیری آنها شود.
اجزائی که در بوم ناب قرار گرفته‌اند همچون جایگزین کردن مسئله، راه‌حل، سنجه‌های کلیدی و برتری مطلق، به رفع ابهام در ایده کسب‌وکارهای نوپا کمک می‌کند و احتمال رسیدن یک استارتاپ به موفقیت را افزایش می‌دهد.
در ادامه به 9 بلاک اصلی بوم ناب پرداخته می‌شود.
1. مسئله
از مهم‌ترین دلایلی که سبب شکست یک استارتاپ می‌شود؛ این است که آنها وقت و انرژی و هزینه خود را در راه اشتباه خرج می‌کنند.
درک مسئله یا مشکل مشتریان از مواردی است که سبب موفقیت یک استارتاپ می‌شود. چرا که هیچ مشتری حاضر نمی‌شود؛ هزینه‌ای بابت محصولی که مشکلش را حل نمی‌کند؛ پرداخت نماید.
یکی از راه‌هایی که سبب روشنایی مسئله می‌شود این است که بفهمید؛ پروژه شما چه دردی از مردم را دوا می‌کند و این مشکل تا چه حد در بین مردم اهمیت دارد.
می‌توانید با نوشتن چندین مورد از مشکلاتی که توسط کسبوکار شما حل می‌شوند و توجه به آنها، به درجه اهمیت آنها برسید.
2. بخش مشتریان
عموما شناسایی مشتری با نیازهای آنها مرتبط است. وقتی نتوانید گروه مخاطب خودتان را مشخص کنید؛ نمی‌توانید به شناسایی نیازها، مشکلات و رفع آنها بپردازید.
همچنین شناخت ویژگی‌های مشتری، محصول بهتری تولید خواهید کرد و رضایت آن را بدست خواهید آورد.
این قسمت از بوم ناب، زیربخشی تحت عنوان پذیرندگان اولیه را مورد بررسی قرار می‌دهد. پذیرندگان اولیه کسانی هستند به دنبال راه‌حلی می‌گردند تا در سریع‌ترین زمان، مشکل آنها را حل کند.
این اشخاص، اولین مشتری‌های یک کسب و کار به شمار می‌روند که علاوه بر نشان دادن بازخورد، در کاهش هزینه توسعه به ما کمک می‌کنند.
3. ارزش پیشنهادی یکتا
یکی از راه‌هایی که سبب موفقیت کسب و کار می‌شود؛ توجه به ارزش آن است. اینکه محصول یا خدماتی که ارائه می‌شوند؛ برای مشتری چه ارزشی ایجاد می‌کنند؟ به حل کدام مشکل آن می‌پردازند؟ داشتن درک درستی از این ارزش‌ها، عملکرد شما را بهبود می‌بخشد.
همچنین با توجه به مفهوم سطح بالا موجود در این بخش بوم ناب، می‌توانید ارزش کسب و کار خود را در یک جمله ساده و کوتاه، بیان کنید و آن را به مخاطبان‌تان را معرفی نمایید.
4. راه‌حل
برای اینکه بتوانید بهترین راه‌حل‌ها را پیدا کنید؛ با مشتریان خود ارتباط بگیرید. با آنها مصاحبه کنید؛ سوال بپرسید و در پایان نتیجه بگیرید.
در این بخش شما به حذف راه‌حل‌های اضافی خواهید پرداخت و بهترین راه‌حلی را که منجر به درآمدزایی می‌شود را انتخاب خواهید کرد.
5.کانال‌ها
کانال‌ها، راه‌هایی هستند که در بوم ناب، موجب دسترسی به بخش مشتری و ورود به بازار می‌شوند.
برای اینکه کسب و کار موفقی داشته باشید؛ علاوه بر شناسایی درست مخاطب، باید راه مناسب برای ارتباط با آنها را نیز یاد بگیرید.
کانال‌هایی که به درستی انتخاب شوند؛ می‌توانند اطلاعات زیادی از خواسته‌ها و مسائل مشتریان در اختیارتان بگذارند.
کانال‌ها به دسته‌های رایگان یا پرداختنی، درونگرا یا برونگرا و مستقیم یا غیرمستقیم دسته‌بندی می‌شوند.
6. جریانهای درآمدی
اینکه چگونه به کسب درآمد بپردازید؛ وابسته به مدل انتخابی شما است.
در اکثر مواقع، استارتاپ‌ها در ازای راه‌حلی که در قالب محصول یا خدمت ارائه می‌دهند؛ پول دریافت می‌کنند.
با این حال، در زمان شروع کسب و کار برای محصول یا خدمت موردنظر قیمت‌های بسیار اندکی در نظر گرفته می‌شود تا مشتریان بیشتری جذب شود.
همچنین در این مرحله باید به قیمت محصولات مشابه و رقبا نیز توجه داشت تا قیمت‌گذاری مناسبی انجام گیرد.
در هنگام محاسبه جریان درآمدی بوم ناب، می‌توانید از 5 مدل درآمدی رایج استفاده کنید. این 5 مدل شامل فروش محصول، هزینه‌ی استفاده، هزینه‌ی اشتراک، هزینه‌های تحویل یا نصب و تبلیغات می‌شود که مسیر درآمدی را واضح می‌سازند.
7. ساختار هزینه‌ها
در این قسمت از بوم ناب، تمامی هزینه‌هایی که برای راه‌اندازی کسب و کار نیاز دارید، در نظر گرفته می‌شوند.
این هزینه‌ها می‌توانند هزینه‌هایی همچون تحقیقات بازار، بررسی بخش مشتری، هزینه ماهیانه و هزینه تدارکات لازم را شامل شوند.
8. سنجه‌های کلیدی
هر کسب و کاری، فارغ از نوع صنعت یا اندازه، برای خود ملاک و معیارهایی دارد که برای ارزیابی عملکردشان استفاده می‌شوند. در واقع این سنجه‌ها نشان می‌دهد که کسب و کار در مسیر درست خود پیش می‌رود یا خیر.
9. برتری مطلق
منظور از برتری مطلق بوم ناب، آن ویژگی‌هایی است که شما را از رقبای‌تان متمایز می‌کند و سبب خاص شدن کسب و کار شما می‌شود.
توجه داشته باشید که این خصوصیت کپی شدنی نیست و بسیاری از کارآفرینان، شناسایی ویژگی‌هایی که به آنها مزیت رقابتی می‌دهد را دشوار می‌دانند. اگر کسب و کار شما در ابتدا ایده‌ای خاص ندارد؛ نگران نباشید. چرا که برتری مطلق می‌تواند در گذر زمان نیز به وجود آید.
نقش بوم ناب در راه اندازی کسب و کارهای جدید
هر کسب و کاری برای شروع، نیازمند نقشه‌ای است که به صورت واضح، مسیر و مشکلات آن را نشان دهد.
بوم ناب که همانند مدل کسب و کار تعریف می‌شود؛ با تمرکز بر جزئیات، تمامی موارد لازم برای راه‌اندازی یک کسب و کار نوپا را مورد بررسی قرار می‌دهد.
این مدل به کسب و کارها کمک می‌کنند تا با توجه و تکمیل 9 بلاک اصلی آن، سرعت خود را در شروع کار افزایش دهند و در مسیر خود، حساب شده گام بردارند.
توجه به این موارد سبب می‌شود که کارآفرینان راه درست را پیدا کرده و وقت و هزینه خود را هدر ندهند و در مسیر موفقیت پیش روند.
